Bölüm 3
 |
| Demirci Kawa |
Yaşayış tarzı kültürün oluşumunda son derece önemli bir durum olarak karşımıza çıkmaktadır. Maddi ve manevi kültürü oluşturan Düğünler, Yemekler, Giyim, Misafirlik v.b birçok gelenek örf ve adet halkın yaşayış biçiminden etkilenip, şekil almaktadır. Bu nedenle yaşam tarzı kültürü şekillendirir.
Tabi bu durum masal kültürü için de geçerlidir.
Bazı millet ve ülkelerin masal kültürüne baktığımızda bu durumu yani yasayış biçiminin masallar üzerinde ki etkilerini hemen fark edebiliyoruz.
Bu durum elbette Kürt masalları için de geçerli olmaktadır.
Bu etkiyi hemen fark etmemiz mümkün hatta öyle ki masalları fazlasıyla yönlendirmiştir.
Peki bu etkiler nasıl kendini masallarda gösteriyor? Ve Kürt halkının yaşayış tarzı nasıldır?
Tabi bu durum masal kültürü için de geçerlidir.
Bazı millet ve ülkelerin masal kültürüne baktığımızda bu durumu yani yasayış biçiminin masallar üzerinde ki etkilerini hemen fark edebiliyoruz.
Bu durum elbette Kürt masalları için de geçerli olmaktadır.
Bu etkiyi hemen fark etmemiz mümkün hatta öyle ki masalları fazlasıyla yönlendirmiştir.
Peki bu etkiler nasıl kendini masallarda gösteriyor? Ve Kürt halkının yaşayış tarzı nasıldır?
Kürt halkının yarısından fazlası hayvancılık ve tarımla uğraşmaktadır. Bu uğraş eskilerden süre gelen bir durum. Yani yüz yıllar önce de bu bölgede yaşayanlar yine hayvancılık ve tarımla meşgul idi. Bu sayede çok eski masallarda da yeni ortaya çıkan masallarda da bunu hemen fark ediyoruz. Görüştüğümüz insanların bazıları bu durumu atalarının hayvancılık ve tarımsal islerle uğraşmasına bağlarken bazıları da bunu normal bir şey olarak görüyor.
Kürt masallarında genelde hep hayvanlar geçmektedir. Bunun yanı sıra tarımla uğraşan insanların zorlu koşullarda çalışması da abartılı suslu masallarla karşımıza çıkmaktadır.
Kürt masallarında genelde hep hayvanlar geçmektedir. Bunun yanı sıra tarımla uğraşan insanların zorlu koşullarda çalışması da abartılı suslu masallarla karşımıza çıkmaktadır.
Öte yandan halkın eski yaşamından kalma "ağalık" ve "Aşiret" geleneği de yine masallarda çok sık işlenmiştir. Bu durumu sık kullanıldığı masallar da zülüm eden ağanın köylü insanları rahatsız etmesi v.b temalar karşımıza çıkmaktadır.
Yine başka bir durum da köylü ve köy hayatını isleyen masallardır. Bu masallar da çok sık köy mekan olarak kullanılıyor.
Coğrafi şartların masal kültürü üzerinde ki etkilerinde bahsettiğimiz gibi masallar da yine çok sıkça dağlar mekan olarak kullanılan bir başka önemli mekan olarak karşımıza çıkmaktadır. Masalların %60'ında nerdeyse dağları ya mekan ya da tema olarak kullanıldığını görebiliyoruz.
Kürt masal kültüründe yaşam tarzının bir diğer etkisi de masalların birçoğunda kahramanlar çobandır. Veya masal bir çoban ve ağanın kızı arasındaki aşkı konu alır. Bunun sebebi ise yine halkın büyük bir kısmının hayvancılıkla uğraşması olarak karşımıza çıkmaktadır. Görüştüğümüz insanların anlattığı birçok masal çobanların kahramanlıkları üzerinedir. Bu da bize masal kültürünün ne kadar çok yaşam koşullarından etkilendiğini apaçık gösteriyor.
Yine başka bir durum da köylü ve köy hayatını isleyen masallardır. Bu masallar da çok sık köy mekan olarak kullanılıyor.
Coğrafi şartların masal kültürü üzerinde ki etkilerinde bahsettiğimiz gibi masallar da yine çok sıkça dağlar mekan olarak kullanılan bir başka önemli mekan olarak karşımıza çıkmaktadır. Masalların %60'ında nerdeyse dağları ya mekan ya da tema olarak kullanıldığını görebiliyoruz.
Kürt masal kültüründe yaşam tarzının bir diğer etkisi de masalların birçoğunda kahramanlar çobandır. Veya masal bir çoban ve ağanın kızı arasındaki aşkı konu alır. Bunun sebebi ise yine halkın büyük bir kısmının hayvancılıkla uğraşması olarak karşımıza çıkmaktadır. Görüştüğümüz insanların anlattığı birçok masal çobanların kahramanlıkları üzerinedir. Bu da bize masal kültürünün ne kadar çok yaşam koşullarından etkilendiğini apaçık gösteriyor.
Özetle Kürt masal kültüründe yaşam tarzının bir sonucu olarak köy, köylü hayatı, ağa, ağanın halka zulmü, çobanlar, çobanların imkansız aşkları gibi durum ve olaylar masallarda çok fazla konu olarak islendiğini görüyoruz. Bunun yanında tarım ve hayvancılığın çok yaygın olarak yapıldığı Kürt bölgelerde yine masallar da karşımıza çıkmaktadır.
Bu durum karşımıza oldukça sıkça çıkar
Bu durum karşımıza oldukça sıkça çıkar
Genel Değerlendirme
Kürt kültürü oldukça zengin bir kültürdür. İnsanı adeta büyülüyor ve insanı içine çeken bir havası var. Masallarına baktığımızda ise şunu hemen fark ediyoruz: masallar bilinen masallardan biraz farklıdır. Ve masallarda zorluklar, sevinçler, hüzünler, yaşantı, hayaller, korkular ve beklentiler hepsi bir arada ve hepsi masallarda birer tema olarak karşımıza çıkmaktadır. Tabi durum boyle olunca masallar çocuk hikayeleri olmaktan çıkıyor tüm bireylerin ortak hikayeleri olmuş durumda. Kürt masallarını okurken veya dinlerken insan başka diyarlarda kendini buluveriyor.
Bunun yanı sıra halk masallarına çok sahip çıkmaktadır. Halk masalları önemsiyor bu nedenle masal kültürüne sahip çıkıp, çocuklarına bırakıyor. Kürtler'in Masalları gerçekten insanı büyülüyor. Bir okuyuşta bitireceğiniz masallar sizleri yeni yeni dünyalara götürüyor. Merak duygusunu dinç tutan masallar insanı kendine çekiyor ve insan illaki bir masalda, bir olayda veya bir kahramanda kendiyle alakalı bir şey buluyor. Hal böyle olunca da insanın masalları okuyası geliyor. Kürtler'in kendisi masal diyen kişilerin sayısıda çok sanki anlaşmışlar gibi geldi bize ve bu da bizleri şaşırttı. Ama gerçekten biraz Kürt bölgelerinde yaşayınca veya kalınca havası, suyu, yaşantısı ve toprağı hepsi de insanı büyülüyor. Zaten Kürtler'in tarihiye de adeta bir masal gibi ilginç ve de büyüleyicidir.Ayrıca halkı da çok sıcak davranıyor insana ve ne varsa insanlarla paylaşmayı biliyorlar. . Masal kültürünü araştırdığımız süre boyunca birçok insanla yüz yüze ve telefonla görüştük. Ve tüm insanlar da bildiklerini bizimle paylaştılar.
Öte yandan masallar kadar masal anlatıcıları da çok önemli Kürt halkı için. Bu kişiler yani Masal Anlatıcıları bu işi meslek olarak ta yapmaktadırlar. Her gün farklı farklı yerlere gidip insanlara masallar, ilginç hikayeler anlatırlar ve bunun karşılığında ise para, yiyecek- içecek alırlar.
Araştırmamızı yaparken birkaç masal anlatıcısı kaldığını öğrendik bu durum gerçekten çok kötü. Ve bu durumun sebebi ise: artık eskisi gibi masallara değer verenlerin az oluşudur. Halkın önde gelen yaşlı kişileri bu durumun teknolojiden dolayı olduğunu söylüyorlar.
Çok aradık ve nihayetinde bir masal anlatıcısını bulabildik ve kendisiyle mini bir röportaj gerçekleştirdik. Masal Anlatıcısı Ali Yenikaya artık masal anlatıcısı çıkmıyor var olanlar da yok oluyor diye konuştu. Ali Yenikaya, kendisiyle beraber 3-5 kişi kaldığını söyleyip, şunları ekledi: "İlgi görülmeyen bir şey zaten çok var olamaz bu da aynı durumda en fazla 10 yıl sonra yok olur." dedi.
Araştırmamızı yaparken birkaç masal anlatıcısı kaldığını öğrendik bu durum gerçekten çok kötü. Ve bu durumun sebebi ise: artık eskisi gibi masallara değer verenlerin az oluşudur. Halkın önde gelen yaşlı kişileri bu durumun teknolojiden dolayı olduğunu söylüyorlar.
Çok aradık ve nihayetinde bir masal anlatıcısını bulabildik ve kendisiyle mini bir röportaj gerçekleştirdik. Masal Anlatıcısı Ali Yenikaya artık masal anlatıcısı çıkmıyor var olanlar da yok oluyor diye konuştu. Ali Yenikaya, kendisiyle beraber 3-5 kişi kaldığını söyleyip, şunları ekledi: "İlgi görülmeyen bir şey zaten çok var olamaz bu da aynı durumda en fazla 10 yıl sonra yok olur." dedi.
Masal Anlatıcısı Ali Yenikaya, bizlere bu bilgileri verdikten sonra bizleri kırmayıp bir de bir masal anlattı...
O kadar güzel, o kadar yalın anlattı ki ağzımız açık dinledik desek yeridir. Ali Yenikaya Türkçe'yi az bildiği için TV'ye çıkıp masal anlatıcılığını anlatamadığı için üzgün olduğunu belirtiyor. Hatta TRT'den teklif aldığını da iddia etti.
O kadar güzel, o kadar yalın anlattı ki ağzımız açık dinledik desek yeridir. Ali Yenikaya Türkçe'yi az bildiği için TV'ye çıkıp masal anlatıcılığını anlatamadığı için üzgün olduğunu belirtiyor. Hatta TRT'den teklif aldığını da iddia etti.
Özetle Kürt masal kültürünü araştırdığımız, incelediğimiz süre boyunca çok büyük keyif aldık. Görüşmelerimizin birçoğu da olumlu oldu. Masalları da bir harika. Masallar Kürt kültürünün önemli bir parçası olarak karşımıza çıkıyor. Masal
Anlatıcılarıyla. Var olan masallar bir başka hal alıyor ve insan masal içinde masal okuyor veya dinliyor. Yolu Kürt bölgelerine düşen herkesin masallarını incelemesinde fayda var. Ayrıca tarihi- turistlik mekanların her biri de birer masal gibidir bunu da hatırlatmakta fayda var. Kürt halkının dediği gibi:
"Kürtler'in kendisi bir masaldır." Zaten bu cümle Kürtler'in nasıl bir millet olduğunu ve masal kültürünü özetleyen bir cümledir. Aslında tüm makalemizi özetliyor desek kesinlikle abartmış olmayız.
"Kürtler'in kendisi bir masaldır." Cümlesi tüm bunların yanı sıra masalların da ne kadar masal olduğunu da bir yandan bizlere apaçık gösteriyor ve de özetliyor.
Anlatıcılarıyla. Var olan masallar bir başka hal alıyor ve insan masal içinde masal okuyor veya dinliyor. Yolu Kürt bölgelerine düşen herkesin masallarını incelemesinde fayda var. Ayrıca tarihi- turistlik mekanların her biri de birer masal gibidir bunu da hatırlatmakta fayda var. Kürt halkının dediği gibi:
"Kürtler'in kendisi bir masaldır." Zaten bu cümle Kürtler'in nasıl bir millet olduğunu ve masal kültürünü özetleyen bir cümledir. Aslında tüm makalemizi özetliyor desek kesinlikle abartmış olmayız.
"Kürtler'in kendisi bir masaldır." Cümlesi tüm bunların yanı sıra masalların da ne kadar masal olduğunu da bir yandan bizlere apaçık gösteriyor ve de özetliyor.
Gayeyet bilgilendirici.
YanıtlaSilTeşekkür ederiz
Sil